YouTube–ზე ჯავახეთის სომხური ჰიმნი, დროშა და გერბი გამოჩნდა. ეროვნული უმცირესობით დასახლებული საქართველოს რეგიონი, კლიპში გამოსახულ რუკაზე ლურჯად არის მონიშნული. კლიპში გამოყენებული ილუსტრაციები სომხურ ენაზეა დაწერილი. კლიპში ნაჩვენები ე.წ. ჯავახეთის დროშა, ფერებით სომხეთის დროშას ჰგავს.
გაზიარება
[შორენა გოგოლაძე. 16:26 05-03-2011]
ამ ფაქტს, დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ინტერნეტ გვერდზე. საქართველოს მოსახლეობა ითხოვს, დაუყოვნებლივ მოახდინოს რეაგირება საქართველოს ხელისუფლებამ ამ ფაქტზე. თუმცა არცერთი ქართველი ოფიციალური პირი, ამ ფაქტს, ჯერ არ გამოხმაურებია. ჰიმნი, ოთხი წუთი და ოთხი წამი გრძელდება. სეპარატისტული განწყობის კლიპი „ჯავახეთის ჰიმნი“, უამრავმა ადამიანმა ნახა.
ჯავახეთის მოსახლეობის 80%–ზე მეტს სომხები შეადგენენ. რამდენიმე თვის წინ რუსეთში მცხოვრები სომხები, სამცხე-ჯავახეთში ავტონომიას ითხოვდნენ. მათმა დიასპორამ, საქართველოს ტერიტორიაზე ავტონომიის მოთხოვნით პეტიცია გაავრცელა. მიმართვის ავტორები, სამცხე-ჯავახეთისთვის ავტონომიური ოლქის სტატუსის მინიჭებას მოითხოვენ, ხოლო სომხური ენისთვის – რეგიონალური ენის სტატუსის მინიჭებას. დიასპორა, “სამცხე-ჯავახეთის ავტონომიურ ოლქში” სომხური გრიგორიანული ეკლესიის იურისდიქციის გავრცელებასაც მოითხოვს.
სომხები ჯავახეთში ჩვეულებრივი, ქვეყნის რიგითი მოქალაქეების უფლებებით სარგებლობენ. იღებენ დახმარებებს, პენსიას, ხელფასს. მუშაობენ სხვადასხვა საჯარო, თუ კერძო სამსახურში. მათ ქართველ მოსახლებასთან ადაპტაცია არ გასჭირვებიათ. ამის მიუხედავად, სომხები სხვადასხვა ფორმით, მაინც ახსენებენ ქვეყნის დანარჩენ მოსახლეოებას, რომ მათ აქვთ სურვილი, ჰქონდეთ ავტონომია და ამ ავტონომიის ოფიციალური ენა სომხური იყოს.
გადავხედოთ ისტორიას. როდესაც რუსეთმა საქართველო შემოიერთა, მესხეთი ოსმალეთს შერჩა. მხოლოდ 1828 წელს იქნა დაპყრობილ საფაშოს ერთი ნაწილი. ანდრიანოპოლის ზავით, რუსეთმა შემოიერთა 24 დან 10 სანჯაყი ანუ თემი. ესენი იყო ქობლიანი, ოძრხი, (აბასთუმანი), ახალციხე, აწყვერი, ასპინძა, ხერთვისი, ახალქალაქი, ჯარაქისი და ფოცხოვი. აგრეთვე პალაკაციოსი (ჩალდირი), რაც ძველ სამცხეს, ჯავახეთს და ერუშეთს უდრის. მოგვიანებით, ამ მხარეს რუსეთმა ახალციხისა და ახალქალაქის მაზრა უწოდა. რუსეთ-ოსმალეთის 1877-78 წწ. ომის შემდგომ, მესხეთის მეორე ნაწილიც იყო შემოერთებული, აჭარა-ქობულეთი, შავშეთი, კლარჯეთი, კოლა-არტაანი და ტაოს ჩრდილოეთი ნაწილი.
როდესაც რუსებმა ახალციხე აიღეს, კავკასიის მაშინდელს მთავარმართებელს ქართველი თავადაზნაურები წარუდგენ და საქართველოს მეფის წყალობის წიგნები მიუტანეს, რომლებითაც სამცხე-ჯავახეთში მათი მფლობელობითი უფლება მტკიცდებოდა. ამავე საბუთების ძალით, ისინი თავიანთ უფლების აღდგენას ითხოვდნენ. თუმცა პასკევიჩმა ეს თხოვნა არაფრად ჩააგდო.
ამ დროს ოსმალეთითან, ყარსსა და არზუმის საფაშოებიდან იქაური სომხობა გამორბოდა და საქართველოში თავშესაფრს ეძებდა. რუსეთის მთავრობამ მათ მფარველობა გაუწია. ერთ სომეხს 25 მანეთის ოდენობის დახმარება აღმოუჩინეს და 6 წლის განმავლობაში სახელმწიფო გადასახადისგან გაათავისუფლეს. ამის წყალობით საქართველოს ტერიტორიას, 90 000–ზე მეტი სომეხი ლტოლვილი მოაწყდა. მათ დასასახლებლად საახალშენო კომიტეტი იყო დაარსებული. 30 000-მდე სომეხი ახალციხისა და ახალქალაქის მაზრებში დაასახლეს. სწორედ ასე, შემთხვევით გაჩნდნენ სომხები ჯავახეთში, ქართული კულტურის ძველის ძველ კერაში.
ავტონომიის მოთხოვნასთან ერთად, სომხები იმასაც აცხადებენ, რომ მეათე საუკუნის ძეგლი კუმურდო სომხურია. კუმურდო ქართული ხუროთმოძღვრების X საუკუნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლია, რომლის ნანგრევებიც შემორჩენილია სოფელ კუმურდოში. ტაძრის კედლებზე შემორჩენილი წარწერებიდან ირკვევა, რომ აფხაზთა მეფის ლეონის დროს, 964, იოანე ეპისკოპოსის (კუმურდოელის) თაოსნობით, ქართველ ხუროთმოძღვარს საკოცარს, დაუწყია ტაძრის მშენებლობა. ბაგრატ IV-ის მეფობაში (1027-1072) ტაძრისათვის სამხრეთი სტოა მიუშენებიათ. ტაძარი კულტურულ-საგანმანათლებლო კერაც იყო. აქ მოღვაწე მწიგნობართაგან აღსანიშნავია იოანე კუმურდოელი (X ს.), რომელიც შემდეგ სინის მთაზე მოღვაწეობდა და ზოსიმე, მე–XI საუკუნის მწიგნობარი.
ისტორიული რეალობიდან ნათელი ხდება, რომ კუმურდო ვერანაირად ვერ იქნება სომხური. თუმცა ჰუჯაბის არ იყოს, ძაღლისა და ქარავანის ვარიანტია აქაც.
presa.ge
